Trong triết lý Phật giáo, "Sắc" không chỉ đơn thuần là những vật thể hay hình tướng mà ta nhìn thấy qua các giác quan, mà còn là biểu hiện của toàn bộ thế giới vật chất mà chúng ta trải nghiệm mỗi ngày. Từ các hiện tượng tự nhiên, các đối tượng xung quanh cho đến bản thân cơ thể con người, tất cả đều được coi là "Sắc". Tuy nhiên, trong bản chất của nó, "Sắc" mang một ý nghĩa rất sâu sắc về sự vô thường, tính tạm bợ và không cố định của mọi vật.
"Sắc" trong Phật giáo không chỉ giới hạn ở các vật thể vật lý mà còn bao gồm tất cả những gì có thể nhận thức qua giác quan, từ hình dáng, màu sắc, âm thanh, mùi hương, cho đến cả các khái niệm và hình ảnh mà chúng ta xây dựng trong tâm trí. Theo triết lý Phật giáo, mọi vật thể trong vũ trụ, dù lớn hay nhỏ, dù là cái gì đi nữa, đều được cấu thành từ các yếu tố vô hình, nhưng lại mang một hình thức hữu hình để chúng ta có thể nhận ra được. Ví dụ, những vật thể như đá, cây cối hay cơ thể con người đều là "Sắc" – những thứ mà chúng ta có thể thấy và chạm vào. Nhưng dù chúng ta có thể cảm nhận và phân biệt chúng qua các giác quan, bản chất của chúng lại là sự kết hợp của những yếu tố vô hình, chẳng hạn như các nguyên tử, điện tử và các lực vô hình khác.
Trong Phật giáo, "Sắc" là biểu tượng cho thế giới vật chất và thể hiện rõ nhất tính chất vô thường, thay đổi không ngừng của vạn vật. Mọi vật thể hữu hình đều chịu sự chi phối của luật nhân quả và sự biến đổi liên tục. Không có vật thể nào tồn tại mãi mãi trong hình thái cố định, mà chúng chỉ tồn tại trong một giai đoạn nhất định trước khi thay đổi, hoại diệt hoặc tái sinh theo những điều kiện mới. Chính sự chuyển động này, sự sinh và diệt của các hiện tượng là cốt lõi của sự vô thường.
Sự vô thường là một trong những giáo lý cốt lõi trong Phật giáo. Vô thường không có nghĩa là sự hủy diệt hoàn toàn, mà là sự thay đổi liên tục và không ngừng. Tất cả các hiện tượng đều trải qua quá trình sinh, trụ, hoại, diệt. "Sắc" trong thế giới này không phải là một thực thể cố định mà là một chuỗi các hiện tượng liên tục thay đổi. Ví dụ, cơ thể con người mà chúng ta cho là vững chắc, thực tế chỉ là một sự kết hợp tạm thời của các yếu tố như tế bào, nguyên tử và năng lượng, luôn luôn thay đổi, sinh ra và chết đi từng giây phút. Chính sự thay đổi này là minh chứng cho bản chất vô thường của "Sắc".
Thậm chí, các vật thể có vẻ bền vững như những tảng đá, những ngọn núi, hoặc các thiên thể trong vũ trụ cũng không thoát khỏi sự thay đổi. Dù chúng tồn tại trong một khoảng thời gian dài, chúng vẫn chịu sự tác động của các yếu tố tự nhiên như phong hóa, xói mòn, và sự ảnh hưởng của các lực vũ trụ, dẫn đến sự biến đổi dần dần. Sự vô thường của "Sắc" chính là minh chứng rõ rệt cho học thuyết Phật giáo về tính không bền vững của mọi sự vật trong thế gian.
Về mặt lý thuyết, "Sắc" và "Không" là hai khái niệm không thể tách rời trong Phật giáo. "Không" ở đây không có nghĩa là sự trống rỗng hay không tồn tại mà là sự nhận thức rằng mọi vật thể, dù có hình tướng rõ ràng, thực chất lại không có tự tính cố định, vĩnh viễn. "Không" là sự vô ngã, không có bản thể tự thân, và tất cả mọi thứ đều phụ thuộc vào các yếu tố khác để tồn tại. "Sắc" chính là sự biểu hiện bề ngoài của "Không", thể hiện qua các hình thức, nhưng khi nhìn sâu vào bên trong, ta sẽ thấy rằng không có sự tồn tại cố định trong những hình thức ấy.
Bằng cách hiểu được mối quan hệ giữa "Sắc" và "Không", chúng ta nhận ra rằng mọi vật thể hữu hình chỉ là sự kết hợp tạm thời của các yếu tố vô hình. Không có sự vật nào tồn tại độc lập và không có vật thể nào có bản thể cố định. Mọi sự vật, dù có vẻ như là sự tồn tại vững vàng, thực ra chỉ là sự hiện diện của các yếu tố tạm thời, phụ thuộc vào những điều kiện và hoàn cảnh xung quanh.
Con người, trong cuộc sống hàng ngày, thường có xu hướng nhìn nhận thế giới theo một cách chủ quan, với những định kiến, cảm xúc và sự phân biệt. Chúng ta nhìn thấy mọi vật qua các giác quan và xây dựng khái niệm về thế giới từ những gì chúng ta cảm nhận. Nhưng theo Phật giáo, sự phân biệt này là một sự hiểu lầm, vì mọi sự vật đều là sự kết hợp của các yếu tố vô thường và không có bản chất tự thân. Khi chúng ta nhận thức được sự vô thường của "Sắc", chúng ta có thể bắt đầu thoát ra khỏi những quan niệm cố hữu và những sự phân biệt, từ đó hướng tới một cái nhìn bao dung hơn và sáng suốt hơn về vạn vật.
Sự hiểu biết về "Sắc" giúp con người nhận ra rằng sự gắn bó với vật chất, sự tham luyến vào các hiện tượng hữu hình, sẽ chỉ dẫn đến đau khổ. Khi chúng ta hiểu rõ tính chất vô thường của mọi vật thể, chúng ta sẽ bớt đi sự chấp chặt vào những gì đã qua, những thứ sẽ mất đi, và từ đó sẽ tìm thấy sự tự do trong tâm hồn. Sự không bám víu vào "Sắc" không có nghĩa là từ bỏ cuộc sống hay không quan tâm đến thế giới vật chất, mà là để sống một cách tỉnh thức, không bị chi phối bởi các yếu tố tạm thời và phù du.
Như vậy, "Sắc" trong Phật giáo không chỉ là thế giới vật chất mà chúng ta tiếp xúc hàng ngày, mà còn là một sự mời gọi để chúng ta hiểu rõ hơn về tính vô thường, sự tạm bợ của các hiện tượng trong cuộc sống. Khi nhận thức được sự vô thường này, chúng ta không chỉ giảm bớt sự đau khổ mà còn có thể sống một cuộc đời tỉnh thức, tự do hơn, và biết trân trọng từng khoảnh khắc mà ta đang có.